‘Every year every game it starts all over again’. Het is een uitspraak van Alex Ferguson, de succesvolle coach van Manchester United. Want zoals in het begin van deze curus al duidelijk werd, is het kort-cyclische aspect van de voetbalsport een gegeven waar je als trainer-coach rekening mee moet houden. Elke week weer een nieuwe wedstrijd, elk seizoen bestaan teams veelal uit nieuwe spelers. Dit kortcyclische maakt teamontwikkeling uitdagend, want je bent er dus nooit klaar mee. Sommige trainer-coaches kunnen spelers selecteren, of zelfs medebepalen wie er aangetrokken wordt. Maar ook als je die mogelijkheden niet hebt kun je op zoek naar die verbetering. Het krachtigst is het om dat samen met spelers te doen en ook dat kan via gesprekken. Met de hele groep of, en daar komt een stukje hiërarchie in terug, met een aantal keyplayers of zelfs met een individu. ‘Wat moeten of kunnen we nog toevoegen aan het elftal zodat we nóg beter worden?’ ‘Welke spelers kunnen volgens jou nog verder groeien? Welke spelers hebben specifieke kwaliteiten die van waarde zijn tegen een specifieke tegenstander? Voor mij is de hoogste vorm van teamontwikkeling het feit dat spelers zich verantwoordelijk voelen voor verbetering. Dat ze zelf signaleren wat beter kan en actief meedenken.’

In dit hoofdstuk gaan we in op dat kort-cyclische aspect. Lees de tekst aandachtig door en bekijk de diverse fragmenten om door te kunnen naar het volgende hoofdstuk.

Stapjes
Uiteindelijk zijn alle hiervoor genoemde kenmerken volgens Van Zwam kenmerken van sterke teams. Het is de taak van de trainer-coach om het team zó te beinvloeden, dat er steeds weer stapjes worden gezet. Zoals Van Zwam dat zelf zegt: ‘De hoogste vorm in het teamontwikkeling is dat spelers zich verantwoordelijk voelen voor verbetering: voor een nog betere uitvoering van de speelwijze, voor een betere uitvoering tijdens de training of tijdens aspecten daarvan.’

Vernieuwen en Verbeteren
Tot slot is hier ook nog het zevende door Van Zwam genoemde kenmerk van succesvolle teams, namelijk het vermogen om te vernieuwen en constant op zoek te gaan naar verbetering. Het op tijd doorselecteren van spelers is een voorbeeld van zo’n vernieuwing. Bij dit doorselecteren komt, hoe kan het ook anders, druk om de hoek. Kun en durf je oudere spelers met status buiten de basis te laten? Durf je aanstormende talenten speeltijd te geven? Al eerder in deze cursus zagen we een mooi voorbeeld, in het hoofdstuk waar het ging over Aimé Jacquet, de Franse bondscoach die in de aanloop naar het WK van 1998 Eric Cantona geleidelijk aan verving door Zinedine Zidane.

Afwegingen
Het zijn afwegingen die elke coach weer voor zichzelf zal moeten maken. Eind oktober 2016, in zijn tijd als trainer bij Ajax, kwam Peter Bosz met een interessante analyse. Diverse talenten stonden te trappelen om speelminuten te maken in het eerste elftal. In dit fragment vertelt Peter Bosz hoe hij daar in mee om is gegaan. Bekijk dat nu:

Heeft een trainer experts nodig?
Vernieuwen en verbeteren kun je eigenlijk niet los zien van expertise. Hierbij denken we al snel aan de nieuwste technologie, echter zijn ook andere expertises van belang. Zo zegt Van Zwam dat het slim is om iemand in je staf te hebben die verstand heeft van groepsdynamica. Iemand die verstand heeft van mensen en van gedrag. Niet alleen vanwege het inhoudelijke advies, maar ook omdat je als trainer-coach dan iemand hebt die je vertrouwt, die eerlijk tegen je is. Bekijk wat van Zwam over experts zegt in dit fragment.

Vragen om over na te denken:

• Op welke manier ben jij op zoek naar verbetering?

• Hoe betrek jij je spelers bij de manier van spelen en trainen?

• Welke spelers hebben kwaliteiten die tegen specifieke tegenstanders van pas komen?